Đa dạng và hòa nhập trong thế giới bóng đá không chỉ là xu hướng mà đã trở thành giá trị cốt lõi thúc đẩy sự phát triển bền vững cho môn thể thao vua. Qua những tường thuật trực tiếp bóng đá hôm nay, người hâm mộ có thể chứng kiến các đội bóng đa sắc tộc thi đấu cùng nhau, nơi các cầu thủ vượt qua rào cản xã hội để cùng tạo nên những khoảnh khắc đáng nhớ.
Những vấn đề từng cản trở sự đa dạng và hòa nhập
Trước khi bóng đá trở thành một sân chơi cởi mở hơn, không ít rào cản đã khiến nhiều nhóm người bị gạt ra ngoài cuộc chơi. Trong nhiều thập kỷ, bóng đá từng bị thống trị bởi những định kiến về giới tính, sắc tộc, xu hướng tính dục và khả năng thể chất.
Nạn phân biệt chủng tộc, kỳ thị giới tính và thiếu cơ hội cho người khuyết tật đã làm suy giảm sự công bằng trong thể thao. Theo báo cáo của Fare Network năm 2022, có tới 70% cầu thủ da màu tại châu Âu từng bị phân biệt chủng tộc ít nhất một lần trong sự nghiệp.
Bóng đá nữ từng bị xem nhẹ, với nguồn tài trợ ít hơn gấp 10 lần so với bóng đá nam vào năm 2010. Các cầu thủ nữ nhiều nơi phải làm việc ngoài giờ để duy trì cuộc sống. Trong khi đó, người khuyết tật gặp khó khăn trong việc tiếp cận cơ sở vật chất và thiếu hệ thống đào tạo chuyên biệt.
Không gian truyền thông cũng từng là nơi củng cố định kiến. Hình ảnh “chuẩn mực” của cầu thủ thường bị giới hạn trong một khuôn mẫu: nam tính, da trắng, khỏe mạnh – khiến những ai khác biệt khó tìm thấy sự đồng cảm.
Thách thức ngăn cản tiến trình đa dạng hóa trong bóng đá
Sự tiến bộ đáng ghi nhận trong thời gian gần đây
Những năm gần đây chứng kiến sự thay đổi rõ nét khi cộng đồng bóng đá toàn cầu từng bước tháo bỏ rào cản và hướng tới sự công bằng, hòa nhập hơn.
Hành động từ các tổ chức lớn
Các tổ chức bóng đá quốc tế đóng vai trò đầu tàu trong công cuộc thay đổi nhận thức và chính sách.
FIFA đã khởi động chiến dịch “No Discrimination” tại World Cup 2022 với ấn phẩm truyền thông đa ngôn ngữ, bảng khẩu hiệu, và các chính sách bảo vệ cầu thủ bị phân biệt đối xử. UEFA tổ chức “Tuần lễ Hòa nhập” với hơn 200 sự kiện tại các nước thành viên, nâng cao nhận thức về đa dạng văn hóa và giới.
Ngoài ra, nhiều liên đoàn bóng đá quốc gia cũng đã đưa vào luật các quy định cấm phân biệt giới tính, chủng tộc và ủng hộ cộng đồng LGBTQ+. Tại Anh, FA (Hiệp hội bóng đá Anh) đầu tư hơn 10 triệu bảng/năm vào các chương trình phát triển bóng đá nữ, bóng đá học đường và cầu thủ từ cộng đồng thiểu số.
Sự chuyển mình tích cực của bóng đá toàn cầu
Bóng đá nữ và người khuyết tật vươn lên mạnh mẽ
Các giải đấu nữ ngày càng được chú ý và phát triển với quy mô toàn cầu. World Cup nữ 2023 lập kỷ lục với hơn 1.9 triệu lượt khán giả đến sân, và được phát sóng tại hơn 180 quốc gia.
Nhiều CLB lớn như Barcelona, Chelsea, Real Madrid đã có đội bóng nữ chuyên nghiệp với điều kiện tập luyện không thua kém đội nam. Lương và chế độ phúc lợi đang dần cải thiện, điển hình như đội tuyển nữ Mỹ được trả mức thưởng tương đương nam giới từ năm 2022.
Với người khuyết tật, các giải như Paralympic, Deaf Football Championships và các giải bóng đá ngồi xe lăn cũng phát triển mạnh. Số lượng VĐV tham gia các giải khuyết tật quốc tế tăng hơn 60% trong 10 năm qua, theo dữ liệu của IPC (Ủy ban Paralympic quốc tế).
Tín hiệu tích cực từ cầu thủ và CLB
Nhiều cầu thủ nổi tiếng đã chủ động lên tiếng và trở thành hình mẫu cho sự bao dung trong thể thao.
- Megan Rapinoe (Mỹ) là biểu tượng đấu tranh cho quyền LGBTQ+ trong thể thao, với hơn 5 chiến dịch toàn cầu do cô làm đại sứ từ năm 2019.
- Marcus Rashford (Anh) không chỉ là cầu thủ mà còn là người lên tiếng chống đói nghèo, phân biệt vùng miền và bất công trong giáo dục.
- CLB Borussia Dortmund, Ajax, và Arsenal có riêng bộ phận đa dạng & hòa nhập, tổ chức hàng chục hoạt động cộng đồng/năm để kết nối người nhập cư, người da màu và người khuyết tật với bóng đá
Vai trò của người hâm mộ và truyền thông
Sự thay đổi bền vững trong bóng đá chỉ có thể diễn ra khi người hâm mộ và giới truyền thông cũng tham gia thúc đẩy môi trường công bằng và hòa nhập.
- Người hâm mộ ngày nay không chỉ cổ vũ trên khán đài mà còn có tiếng nói mạnh mẽ qua mạng xã hội. Những phong trào như “Kick It Out”, “Rainbow Laces” hay “Say No to Racism” đã lan tỏa mạnh mẽ nhờ cộng đồng fan chủ động chia sẻ, tham gia và kêu gọi hành động. Theo thống kê của Twitter Sports năm 2023, những hashtag liên quan đến hòa nhập bóng đá thu hút hơn 300 triệu lượt tương tác.
- Truyền thông cũng ngày càng đóng vai trò tích cực. Nhiều hãng tin lớn như BBC, ESPN, The Guardian đã có chuyên mục riêng cho bóng đá nữ, cầu thủ LGBTQ+ hoặc những câu chuyện vượt khó. Việc đưa tin trung lập, nhân văn giúp thay đổi cái nhìn của công chúng, đồng thời cổ vũ cho sự đa dạng không bị định kiến chi phối.
- Tuy nhiên, vẫn còn những kênh truyền thông khai thác khía cạnh tiêu cực để câu view, gây hiểu lầm hoặc làm lu mờ giá trị cốt lõi của sự hòa nhập. Do đó, trách nhiệm truyền thông cần đi kèm đạo đức nghề nghiệp và cái nhìn khách quan, dài hạn.
Truyền thông và khán giả: hai trụ cột thúc đẩy sự đa dạng
Kết luận
Đa dạng và hòa nhập trong thế giới bóng đá chính là nền tảng để môn thể thao này không ngừng lan tỏa tinh thần đoàn kết toàn cầu. Khi mọi người đều có cơ hội được tỏa sáng, bóng đá mới thực sự là cuộc chơi của tất cả.